Monumenten
De gemeente West Betuwe heeft veel monumenten. Een monument is een gebouw met cultuurhistorische of wetenschappelijke waarde. In Nederland zijn er verschillende typen monumenten: rijksmonumenten, provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten en beschermde stadsgezichten of dorpsgezichten.
Rijksmonumenten
Rijksmonumenten zijn van nationale betekenis, de bescherming hiervan wordt geregeld in de Monumentenwet. Een aantal bekend rijksmonumenten zijn de Nieuwe Hollandse Waterlinie, fort bij de Nieuwe Steeg, fort Vuren, kasteel Heukelum, de kerk in Spijk en de walmuur in Asperen. De volledige lijst van Rijksmonumenten die door het Rijk zijn aangewezen kunt u onder de naam 'Rijksmonumentenregister' bekijken op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Gemeentelijke monumenten
Gemeentelijke monumenten hebben cultuurhistorische, architectuurhistorische en landschappelijke waarde op plaatselijk niveau. Ze laten zien hoe de gemeente er vroeger uitzag en hoe de omgeving zich heeft ontwikkeld. De bescherming van deze monumenten is geregeld in de gemeentelijke Erfgoedverordening. Deze erfgoedverordening van de voormalige gemeente Geldermalsen geldt vanaf 2019 voor West Betuwe.
De monumentenlijst
Beschermde dorpsgezichten
Naast de beschermde rijks- en gemeentelijke monumenten kent de gemeente West Betuwe ook een beschermd dorpsgezicht. Panden binnen zo'n beschermd stads- of dorpsgezicht hebben echter niet automatisch de status van beschermd monument. Door de bescherming worden de cultuurhistorische waarden zoals bebouwing, wegen en verkaveling behouden. In West Betuwe zijn er drie door het rijk aangewezen beschermde dorpsgezichten. Het gaat dan om Waardenburg - Neerijnen, Beesd en Acquoy. De bestemmingsplannen van deze locaties kunt u bekijken via de website Ruimtelijke Plannen.
Subsidies monumenten
Voor Rijksmonumenten stimuleert de overheid eigenaren tot planmatig onderhoud met de instandhoudingsregeling Brim. Meer informatie kunt u vinden op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Hier kunt u de financieringscheck doen om te kijken of u in aanmerking komt voor een subsidie.
Rijksmonumenten met woonhuisfunctie
De instandhoudingssubsidie voor rijksmonumenten met een woonhuisfunctie vervangt de fiscale aftrek voor particuliere eigenaren. Deze subsidie is een tegemoetkoming in de instandhoudingskosten. Informatie vindt u in het Dossier Woonhuissubsidie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Rijksmonumenten zonder woonhuisfunctie
Informatie over subsidie voor rijksmonumenten zonder woonhuisfunctie kunt u vinden op de site de website van Cultureel Erfgoed.
Nationaal Restauratiefonds
Het Nationaal Restauratiefonds biedt ook financieringsmogelijkheden, zowel voor rijks- als gemeentelijke monumenten. Ga naar de website www.restauratiefonds.nl. Voor het onderhoud aan gemeentelijke monumenten kunt u subsidie aanvragen bij de gemeente. De kosten van gemeentelijke monumenten kunt u niet aftrekken van de belasting.
UNESCO werelderfgoed
Op 26 juli 2021 heeft het Werelderfgoedcomité de Nieuwe Hollandse Waterlinie toegevoegd, samen zijn ze nu de Hollandse Waterlinies. De Stelling van Amsterdam had al sinds 1996 de UNESCO status. Samen vormen ze een Werelderfgoed de ‘Hollandse Waterlinies’.