Toespraak Nationale Herdenking 4 mei 2024 in West Betuwe
Op 4 mei is de Nationale Dodenherdenking. Ook in onze gemeente zijn diverse herdenkingen geweest. Hierbij waren inwoners, belangstellenden en bestuurders uit onze gemeente aanwezig. Burgemeester Servaas Stoop sprak aanwezigen toe bij de Dodenherdenking Ophemert-Zennewijnen in de St. Maartenskerk in Ophemert. Hierna legde hij samen met de voorzitter van het Comité Dodenherdenking mevrouw Tonny Vermeulen een krans bij het gemeentelijk monument in de kerk. Onderstaande tekst sprak burgemeester Servaas Stoop uit bij deze dodenherdenking.
Geachte aanwezigen,
Tijdens de Nationale herdenking herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord;
zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna.
Vandaag op deze plek in Ophemert en tegelijkertijd in een aantal andere dorpen in de gemeente West Betuwe.
Dit jaar is het landelijke thema van de Nationale Herdenking:
‘Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid’.
Graag wil ik een verhaal met u delen waarin vrijheid een grote rol speelt.
Het is een verhaal van veteraan Leo Mol dat hij met ons deelde.
Het gaat over wat hij heeft meegemaakt op de eerste maandag van de maand.
En welke gedachten er bij hem opkwamen.
Het was een dag met zonnig weer en weinig wind.
De veteraan stapte om 11:45 uur op de fiets voor een tochtje.
Met een flesje water en de mobiele telefoon in de fietstas opgeborgen om in alle vrijheid te genieten van zijn fietstoer.
Ter hoogte van het bord “Waardenburg”, gebeurde er iets.
Het maandelijkse sirene-alarm ging af.
Duidelijk onafgebroken en hoorbaar.
Het bracht hem in gedachten terug naar zijn uitzendingen die hij had meegemaakt. Een alarm was voor hem een luchtalarm.
Een aankondiging van een dreigende situatie.
Hij liet zijn gedachten even voor wat ze waren.
Ineens werden zijn gedachten verstoord doordat een trein met hoge snelheid over het viaduct voorbij raasde.
Hij vroeg zich plots af of er vroeger een station was in Waardenburg.
Hij bekeek op zijn mobiel snel op internet.
En jawel: in het begin van de vorige eeuw had Waardenburg een station.
Het station deed dienst tot 1935. Doordat in 1939 de mobilisatie werd afgekondigd, ging het station Waardenburg weer begin 1940 open.
Snel na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog had Waardenburg te maken met vluchtelingen uit het noorden.
Op 13 en 14 mei blies het Nederlandse leger de brug op.
Daardoor was er nog maar één mogelijkheid om te vluchten naar het zuiden.
En dat was per bootje over de Waal.
Al snel na de bezetting door de vijand werd de brug over de Waal hersteld.
Totdat in oktober 1944 de geallieerden ook de Betuwe wilden bevrijden van de vijand.
Wederom werd de spoorbrug door de Duitsers vernield.
Vluchtelingen kregen het bevel om naar kamp Neerijnen te gaan.
Daar werden ze met steun van het Belgische Rode Kruis geëvacueerd naar het zuiden.
Dit moest natuurlijk bij duisternis over de Waal plaatsvinden.
Het was een heel gevaarlijke operatie.
Maar als de vrijheid lonkt?
De veteraan realiseert zich hoe heftig dit geweest moet zijn, wat deze mensen moesten doorstaan.
Het verlies van je veilige huis, familie, werk, vrienden, en wat nog meer???
Wat een vragen komen er bij de veteraan op.
Wat neem ik mee als ik moet vluchten voor dreigend geweld?
Hoeveel tijd heb ik om mij hierop voor te bereiden?
Hoe laat ik mijn woning achter en wat tref ik later aan? Waar kom ik terecht?
Zijn de mensen bereid om mij te voorzien van onderdak en eten en hoe lang kunnen de mensen voor mij zorgen?
Hoe vergaat het mijn familie? Heel veel vragen waarop hij niet direct een antwoord heeft.
Inmiddels raasde er weer een trein voorbij en zag de veteraan wat om hem heen gebeurde.
Het was nog steeds zonnig weer, mensen keken vrolijk en gingen hun eigen weg.
De veteraan ging weer verder met zijn fietstocht.
Onderweg dacht hij vooral aan het feit wat vrijheid voor hem betekent.
Hij werd daar blij en gelukkig van.
En vindt het de moeite waard om daarbij stil te staan.
Net als deze veteraan ben ik heel dankbaar dat er mensen zijn geweest die ons onze vrijheid hebben teruggegeven.
Ik realiseer me nog meer dat hiervoor velen het hoogste offer hebben gebracht wat zij konden geven, namelijk hun leven.
Ik ben dankbaar dat vandaag hier in Ophemert en ook bij de andere herdenkingen in West Betuwe veteranen eraan deelnemen.
Net als velen voor hen hebben zij zich ingezet voor vrede, vrijheid en recht.
Laat we blijven herdenken en de verhalen doorgeven aan alle inwoners van onze gemeente.
Laten we beseffen dat een democratie ook in vredestijd gevaar kan lopen.
Dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
De oorlog mag dan al bijna 80 jaar achter ons liggen er is nog altijd sprake van geweld, antisemitisme en discriminatie.
Soms sluimerend, soms heel merkbaar aanwezig.
Verder weg en dichterbij zijn heftige conflicten gaande.
Laten we telkens weer beseffen dat er grote offers voor onze vrijheid zijn gebracht. En laten wij hopen dat deze offers niet tevergeefs zijn geweest.
We moeten ons inspannen om onze democratische vrijheden te koesteren en te beschermen.
Vandaag, 4 mei 2024, gedenken wij hen die voor onze vrijheid zijn gestorven.
Wij gedenken hen met gevoelens van respect en grote dankbaarheid.
Hier in Ophemert, en in de andere dorpen van West Betuwe, in heel Nederland.
Herdenken, opdat wij niet vergeten.
Dank u wel