Nieuwe reeks Verborgen Verhalen over oorlog is pijnlijk actueel
In de nieuwe podcastreeks Verborgen Verhalen van West Betuwe vertellen twee broers over hoe zij hun zus en broertje zijn verloren in de oorlog. Beelden die ze op de dag van vandaag niet kwijt raken. Sienus van Bommel (nu 82, toen 3) was erbij toen zijn zevenjarige zus Reijertje door een explosie van munitie ter plekke overleed. Wim van Zijderveld (nu 92, toen 12) sliep in hetzelfde bed als zijn tienjarige broertje Bertus, toen hij dodelijk werd getroffen door een hele kleine granaatscherf. Hun verhalen blijven door de podcastreeks bestaan voor de toekomst. “Ze zijn helaas pijnlijk actueel.”
Foto: Sienus van Bommel en Jacqueline Maris bij het graf van Reijertje en Ceesje op de openbare begraafplaats bij de Hervormde kerk in Opijnen
In de afleveringen van Verborgen Verhalen bezoekt Jacqueline Maris een begraafplaats of kerkhof in West Betuwe op zoek naar onontdekte verhalen van de inwoners die hier begraven liggen. “Ik spreek mensen aan die bij een bijzonder graf staan of ik ga zelf op onderzoek uit”, vertelt Maris. “Zo heb ik verhalen opgehaald over een vermoorde burgemeester, over de Zwarte Ruiter die stal voor de armen, over een stokoude baron en over vliegeniers. Stuk voor stuk, prachtige, spannende en ontroerende verhalen. Maar ik moet eerlijk bekennen dat deze nieuwe verhalen mij in het bijzonder hebben geraakt. Dit omdat ik voor het eerst heb gesproken met gezinsleden van de oorlogsslachtoffers, die ze zelf gekend hebben en van ze hielden. Die emoties zijn zo voelbaar. Ook na 79 jaar. ‘Ik hoor hem nog au, au roepen’, zegt de 90-jarige Wim van Zijderveld bijvoorbeeld in de podcast. Dat doet wat met je hoor. Luister zelf maar”, beveelt Maris aan.
Alert blijven
Zeer indringend. Dat vindt Sienus van Bommel de podcastaflevering waarin hij het verhaal vertelt over zijn overleden zus Reijertje en broertje Ceesje. “Het geluid van de explosie die aan de podcast is toegevoegd, die knal komt echt bij mij binnen. Het brengt mijn herinneringen weer helemaal tot leven. Hoewel ik het beeld van toen nog altijd voor ogen heb. Als ik de oorlogsbeelden van nu zie, komen die emoties ook naar voren. Mensen die op de vlucht wegtrekken. Dan denk ik, zo ging het bij ons ook toen we in januari 1945 moesten evacueren uit Opijnen naar Tuil. Juist daarom is het belangrijk dat dit verhaal nu verteld wordt. We zien wat er nu weer allemaal gebeurt in de wereld en welke ellende dat veroorzaakt. We moeten alert blijven en genieten van wat we nu allemaal hebben. Dat hadden wij in en na de oorlog niet”, benadrukt Van Bommel.
Herbegraven in Opijnen
Een maand na de evacuatie vond het noodlottige ongeval plaats. Sienus was 3 jaar en hij speelde aan de andere kant van het huis met zijn neefje, toen de daar opgeslagen munitie explodeerde. Zijn zus Reijertje (7) en evacueetje Jannie (8) waren op slag dood. De moeder van zijn oom raakte zwaargewond en stierf dezelfde middag nog. Zijn oom en neefje raakten ook gewond door rondslingerende glasscherven. Zijn moeder en Sienus zelf hadden nauwelijks een schrammetje opgelopen. Ook zijn broertje Ceesje overleefde de klap. Hij zat in shock in zijn ledikantje tussen het puin. Een paar weken later overleed Ceesje alsnog. Op dat moment was het gezin inmiddels weer thuis in Opijnen waardoor zijn broertje in tegenstelling tot zijn zus wel in Opijnen begraven kon worden. “Het was mijn moeders wens dat Reijertje bij Ceesje kwam te liggen. Daarom hebben buurjongens Reijertje opgegraven en met een zogenoemde bloemenkarretje naar Opijnen gebracht en in het graf van Ceesje geplaatst."
Herdenking oorlogsslachtoffers
Sienus bezoekt het graf nog regelmatig samen met zijn jongere broer Reijer, ook tijdens de officiële herdenking van oorlogsslachtoffers op 4 mei. Sienus vertelt nog vaak het verhaal van Reijertje. “Zo blijft het bewaard, ook de toekomst, want onze oudere generatie sterft uit. Mijn moeder is nooit meer over het verdriet heen gekomen. Ze heeft alles van Reijertje bewaard. Deze spulletjes staan nu verzameld als cultureel erfgoed in een vitrine in Fort bij Asperen. Zo is het verhaal van Reijertje niet meer verborgen en blijft het voor altijd bewaard. Ook als ik er straks niet meer ben om het uit eigen ervaring te vertellen.”
De podcasts Verborgen Verhalen zijn te beluisteren via een QR-code op de betreffende begraafplaats of kerkhof, op Spotify en op de website van Beleef West Betuwe.